Woensdag, 16 oktober 2024
Badend in led-licht in Hotel Airport Garden, waar ik straks een
ongelukje met de wc-borstelhouder (waar roze vloeistof uit
kwam....) met een inspannende dweil- en spoelactie heb moeten bekopen,
net de foto's gedownload, geselecteerd en geresized hebbende voor mijn
blog, en in blijde verwachting van de komst van mijn vrouw, zal ik
proberen nog wat zinnigs op papier te krijgen.
Het begon verrassend goed vanmorgen, toen ik om een uur of half 8 de 8
trappen van Guesthouse Tirana Central afging en bakkerij Lé
Bon inderdaad open vond (de zaak zou dag en nacht open zijn, net als
Café Flora op de splitsing van de Rruga Durrësit en de
Rruga Mine Peza, allemaal vlakbij het centrale Skanderbegplein).
In een stijlvolle zaak met heel aardige bediening, rustige jazzmuziek
uit een goede installatie en stopcontacten bij alle tafels kocht ik
daar én een heel lekkere croissant én een fijne byrek met
kaas én een pittige dubbele koffie (Americano met espresso
samen), voor de ongelooflijke prijs van 180 lek, nog geen 2 euro samen.
Ik heb het niet graag over prijzen, maar dit kon ik toch niet ongenoemd
laten.
De geweldige Lé
Bon patisserie, rechts het Skanderbegplein met twee nieuwe hotels
Na nog wat herstelwerk aan mijn vorige blog ging ik eerst richting
Skanderbegplein, waar de laatste jaren de hoogbouw uit de grond
gespoten is. Het Intercontinental, de kolos die achter het Tirana
International (vroeger het hoogste gebouw) is komen te staan, leek
klaar. Het hotel met het gezicht van Skanderbeg stond nog in de
steigers, aan de andere kant de blokkendoos waarvan de naam me nu ook
even ontschoten is, nou ja, alles leek volop in bedrijf, al weet je
nooit precies hoe het ervoor staat, omdat je tussen de steigers weinig
ziet bewegen. Ik vind overigens niet alle torens even lelijk, de meeste
wel, het is meer dat je weet dat ze allemaal voor het grootste deel van
crimineel geld zijn gebouwd en de opbrengsten straks in de zakken komen
van mensen die er al van bulkten (vandaar die projecten). Zoek maar
eens een artikel in Balkan Insight, of lees mijn
stuk over de haven van Durrës, dat mede daarop is gebaseerd.
Ik raakte in gesprek met een oude dame, Lia, die vertelde dat ze een
invaliditeitsuitkering kreeg van 130 euro per maand. Je snapt zoiets
gewoon niet, hoe kunnen ze dat verantwoorden bij de regering?
Het Skanderbegplein
Lia voor de blokkendoos
en voor het Historisch Museum
Links
het Plaza Hotel achter het plantsoen, rechts Studio Kadare House
Ismail Kadare
Langs de bouwputten en afscheidingswanden zocht ik
hierna mijn weg naar Studio Kadare Huis, waar ik tot mijn schande nog
niet eerder was geweest. Kadare woonde en werkte hier in de laatste
periode van het communistisch regime, samen met Dritero Agolli, wiens
huis toevallig sinds vandaag ook te bezichtigen was. Twee Spaanse
toeristen, die Albanië kenden van de jaren 80 (!) en ik waren de
eerste buitenlandse toeristen die er kwamen.
Er was daar op de 3e een jonge vrouw, Erilda, die echt ongelooflijk
veel wist. Ze vertelde dat veel schrijvers toendertijd Kadare haatte
(zo zei ze het) omdat hij zomaar op het schild gehesen was. Dat
was begonnen nadat Generaal van het dode leger vertaald was in het
Frans en het boek zo'n beetje werd uitgedeeld als promotiemateriaal in
de tijd dat Albanië warme betrekkingen met Frankrijk had. Veel
andere schrijvers waren kritischer of schreven gedichten waarin kritiek
verstopt was of schreven over veilige onderwerpen.
Ik kan haar verhaal (een explosie van informatie) niet helemaal meer
reproduceren, maar denk dat Kadare zijn pr mee had gehad en
precies het toegankelijke midden wist te vinden tussen niet al te
opzichtige propaganda en kritiek, waardoor hij zo'n publiekslieveling
was geworden. Dat gebeurt natuurlijk heel vaak, maar toch weer
interessant. Wie weet wie de Nobelprijs voor de literatuur literair
gezien veel meer had verdiend.
Kadare op film, met de
Albaniëkenner uit Barcelona
Zijn typemachine
De schrijfkamer en
boeken van Dritero Agolli
Dritero Agolli
Van Dritëro Agolli wist ik dat hij jaren en jaren voorzitter van
de Unie van schrijvers en kunstenaars was. Wat ik niet wist maar had
kunnen weten, was dat die Unie niet zelfstandig was maar een
staatsapparaat. Dat betekende dat hij heeft moeten scheren langs de
randen van wat nog wel en niet kon. Maar dat boek over Zylo dan, vroeg
ik aan Erilda. Ik had er zelf over geschreven in mijn boek. Hoe
was het mogelijk dat het regime die ironie over de overijverige
ambtenaar Zylo en zijn gang door het bureaucratisch labyrinth gedoogd
had? Oh, zei ze, maar daar is hij pas na de val van het regime mee naar
buiten gekomen.
Foutje van me... maar ik vergeef het mezelf. En wat nou zo'n
buitengewoon toeval is, is dat ik over een restaurant in het piepkleine
dorp Menkulas helemaal in het zuidoosten tegen de grens met Griekenland
geschreven heb, en dat Agolli daar blijkt te zijn geboren, en... dat
daar op 24 oktober een Agolli-festival is. En dat wij daar
dan zijn! Dit
voorlaatste wist zelfs Erilda niet.
Ze wist wel dat het Historisch Museum waarschijnlijk in 2028 pas weer
opengaat en de Nationale Kunstgallerie - hoera hoera - in 2026. Waarom
toch niet eerder, vroeg ik, zo slecht was het gebouw toch niet? En toen
kwam er weer iets dat ik nog niet wist. Het gebouw had niet
alleen schade door de aardbeving van 2018 maar er zat ook asbest in,
dus levensgevaarlijk en er zijn misschien maar twee experts die weten
hoe ze dat aan moeten pakken, zei Elrida.
Schilderij van Shijaku
en portret van Agolli als jongeman gemaakt door Lumtura Blloshmi
Ik liep naar het oosten, duizelig van alle informatie, zag
Roma-jongetjes autoruiten wassen, sommigen al rokend, zag in een hotel
op een tv dat de eerste 16 weggestuurde vluchtelingen in het
opvangkamp in Shëngjin waren aangekomen alsof het iets geweldigs
was (jullie kennen de deal die Rama met Meloni heeft gesloten?).
Mensen halen hun
kinderen en kleinkinderen op van school
Pazari i Ri
Een leuke wijk vind ik dat, ten oosten van het plein, met allemaal
kleine straatjes, maar sommige gaan krom en sommige lopen dood, net als
sporen van houtwormgaten, dus je verdwaalt om de haverklap. Tot twee
keer toe bleek ik gewoon 180 graden de verkeerde kant op te lopen. Dat
herhaalde zich ook 's middags nog twee keer. Ja, zo kom je wel aan je
22.000 stapjes.
In de wijk Pazari i Ri
(nieuwe markt)
De markt
De wijk Ali Demi
De nieuwe Namazgah Moskee
En toen hoorde ik de oproep tot gebed en dacht ik O ja die Namazgah
Moskee is klaar, de grootste moskee van de Balkan, gefinancierd van
Turks geld. Ik ging er gauw heen, zag wel mensen hun schoenen
uittrekken en naar binnen gaan, maar het was er niet gek druk. Het
gebouw was echt gigantisch, bijna Haga Sofia-achtig als je het mij
vraagt, en verderop kon je gewoon een prachtige binnenplaats op
met beschilderde gewelven.
Het was schitterend. Ik was voorheen wat sceptisch geweest toen gezegd
werd dat het gebouw bedoeld was als ontmoetingsplek, maar deze
binnenplaats vond ik toch wel zeer uitnodigend.
De Namazgah Moskee, die
vorige week geopend is
Wel onthouden wie hem
heeft betaald
Uit de moskee was ik vanzelf aanbeland in de autovrije Rruga Abdi
Toptani, die vergeven bleek van toeristen. Op de resten van het
vroegere kasteel was een enorme bazaar verrezen. Je wist ineens niet
meer waar je was. Italië, Kroatië. Zo snel gaan de
veranderingen, ik kon me alleen nog een paar brokken steen herinneren
uit 2018.
De nieuwe bazaar
Discussie
Theater
Aan het eind van de boulevard zag ik de houten schotten om het vroegere
theater, dat het logo van mijn blog siert (foto gemaakt door mijn
bestie Maud) en dat het stadsbestuur (zeg maar Rama) in coronatijd
zonder overleg om had laten halen, tegen alle protesten in. Het leek me
niet lelijk, maar ik denk dat de manier waarop het is gegaan voor veel
mensen altijd onverteerbaar zal blijven, namelijk met het uitroepen van
een noodsituatie vanwege corona, waardoor andere overlegprocedures
golden (hé, waar hebben we deze truc nog meer gehoord?)
De pyramide
En toen lezers, kwam ik bij de pyramide, dat ding dat de dochter en
schoonzoon van Hoxha hadden laten bouwen als mausoleum voor de grote
leider, maar dat eindigde als speelobject en decor voor horrorfilms
maar nu toch eindelijk is omgebouwd, en wel door onze eigen Winny Maas
van MRVDV, van wie ik het idee heb dat hij wel enigszins bevriend is
met Rama, met blokkige huisjes die alle onderdeel moeten worden van een
educatieve techhub.
Tringtring, de klok
voor vrijheid, en de pyramide aan de buitenkant (ca. 120 treden)
Binnenin de pyramide
MRVDV
Ik moet zeggen dat ik wel onder de indruk was toen ik die ruimte
zag van binnen: hetzelfde basismateriaal, zo'n andere uitstraling. En
toch wel een optimaal benutten van die hele ruimte. Bravo MRVDV!
Wat verder nog, er komt maar geen eind aan dit verhaal. Jullie denken
misschien dat ik dit allemaal doe in die paar uurtjes voor Jet komt,
maar nee hoor, ze is er al, we hebben lekker gegeten en zij ligt nu te
slapen terwijl ik langzaam mijn rug zit te breken. Dan doe je het toch
niet, zegt Jet. Ja maar, zeg ik dan, dan raak ik achter. Het moet. Maar
ik ga het mezelf iets makkelijker maken nu en beperk me tot de foto's,
die sowieso meer schijnen te zeggen dan duizend woorden, dus wat ben ik
eigenlijk aan het doen?
Bllogu, de electrische
taxi's zijn het nieuwste voertuig voor zwart geld, vertelde Hans Peter
Een oude Hoxha bunker,
staketsel van het checkpoint voor Bloggu en een stukje van de Berlijnse
muur, geschonken door Duitsland
Een groep Duitse
toeristen
Straatje waar de
familie van de homofobe Moeder Theresa woonde
