Yvonne van Osch
Albanië - cultuur #4


De haven van Durrës die alles zag


Havenstad Durrës is voor Albanië wat Napels voor Italië is en Rotterdam voor Nederland: een broeierig knooppunt voor smokkelwaar.

18 juli 2024


tekening
De haven van Durrës op een tekening van Simon Pinargenti uit 1573


Juwelen, kleding, elektronica, Rolexen, Kalashnikovs... maar vooral drugs natuurlijk, veel drugs, en gigantische stapels contanten die daar tegenover staan. Dat zijn zo de zaken die in Durrës over de kade rollen zonder ooit de douane te zien.

Het is al enige tijd dat Albanië als dé drugsleverancier van Europa geldt. Niet zo gek, want tussen de wuivende salie van het noorden is het vooral de cannabis die welig tiert. Ook elders in het hele land zijn akkers en tuinen vergeven van wiet. Links en rechts borrelt het in obscure werkplaatsen van cocablad tot cocaïne. En het land levert beter en goedkoper dan pak 'm beet Nederland, dat ook niet echt een kleine speler is.
Zo vormen de Albanezen inmiddels de spil van de drukste drugsroutes tussen Zuid-Amerika en Europa. Via traffickers in onder andere Rotterdam en Antwerpen stroomt geld en goed over die routes onophoudelijk heen en weer.

Lazarat

Denk niet dat het alleen gezochte criminelen zijn die Albanië tot een narcostaat hebben gemaakt. De politiek en politie verdienen er keihard aan mee. Wordt er al eens een partij onderschept, dan is dat misschien wel vooral om te laten zien hoe ferm en EU-waardig de overheid bezig is. Exemplarisch is het dorpje Lazarat, dat in 2013 onder het oog van de verzamelde pers met overdreven machtsvertoon werd schoongeveegd. Weinig later werd Albanië kandidaat-lid van de EU. Op alle akkers in de omgeving kon je toen de puntbladige plant zien groeien, zo zei men, behalve in Lazarat.





Wat is wat?


marihuana

De top van een cannabisplant, ook bekend als marihuana of wiet. Foto: vnn.nl


Cannabis is de verzamelnaam voor producten van de cannabisplant. Dit zijn 1)
hash, een samengeperst concentraat van hars op de plant en 2) wiet of marihuana, de toppen van de plant.

Beide worden gerookt met tabak of in een waterpijp, gegeten in bijvoorbeeld cake, of tot olie verwerkt voor een  concentraat van de stof THC die pijn kan verlichten en slaperig maakt. Een van wiet gedraaid sjekkie noem je stickie, joint of djonko. 

Hennep is dezelfde plant als cannabis maar met minder werkzame stof. Deze plant wordt onder andere gebruikt voor het maken van touw en textiel.

Cocaïne wordt gemaakt van cocabladen, die groeien in Bolivia, Colombia en Peru. Voor het maken is onder andere soda en kerosine nodig. Lees meer op de site van Jellinek




Albanië's mini Dubai

Je zou het grappig kunnen noemen, ware het niet dat de gewone Albanees er maar weinig aan heeft. Ook in deze tak van sport hebben corruptie en uitbuiting vrij spel. Het leeuwendeel verdwijnt in de zakken van een klein groepje schathemelrijke ‘ondernemers’.
Onderzoeksjournalist Ola Xama heeft becijferd dat inmiddels jaarlijks 1,3 miljard euro zwart aan drugs verdiend wordt in Albanië, zo valt te lezen in het artikel How British cocaine users are funding Albania’s mini Dubai, dat journalist Tom Kington in maart 2024 bracht voor The Sunday Times.

Wat niet in crypto komt is cash. Eurobiljetten puilen soms uit alles waar maar lucht in zit. Bananendozen natuurlijk, maar ook banden van auto’s, deuren van koelkasten, soms zelfs gewoon zakken in auto’s op opleggers, busjes die in het noorden de grens oversteken... en in het ondergoed van geronselde reizigers, zoals Balkan Insight onthulde.

Exorbitante vastgoedprojecten

Veel van het geld vindt zijn weg naar een van de exorbitante vastgoedprojecten die je de laatste tien jaar hebt kunnen zien verrijzen in Tirana en aan de kust. Hoe hoger de kranen, zo tekent Kington op, hoe actiever de witwasmachine.
Die machine gaat schaamteloos te werk. De eigenaars van de grond waarop gebouwd wordt, zijn niet zelden ook de eigenaars van de bedrijven die er gaan bouwen. De aanbesteding, toch iets waar de EU vrij serieus mee omgaat, is een totale wassen neus. Welkom in het Albanië van de oligarchen.


tirana
Het Skanderbegplein in Tirana aan het begin van de bouwboom in 2018


Schurkenland Albanië

Of er nog een weg terug is voor het schitterende maar zo verziekte schurkenland, dat inmiddels ook bijna verstikkend door het grote toerisme is omarmd? Cultuurcritici zijn somber. Terwijl trots en rechtschapenheid het dna van gewone Albanezen maakt, zitten corruptie en nepotisme in de aderen van de staat. Een staat die eeuwen onderdrukt was en nooit een werkelijke democratie gekend heeft. Voor de pseudo-communisten van toen zijn nu pseudo-socialisten teruggekomen. Met idealen hebben de officiële labels weinig te maken. De meeste politici waren of altijd al uit op macht en geld, of ze zijn daar in het politieke proces door vergiftigd geraakt.





Jan Fabius in de haven van Durrës


Leugenachtig, disloyaal en liever lui dan moe. Zo noemde legerkapitein en voormalig correspondent Jan Fabius vrij vertaald de Albanese hooggeplaatsten in zijn boek Zes maanden in Albanië, een smakelijk verslag van de absurde Hollandse missie die Nederland in 1913 ondernam om in opdracht van de zogenoemde Internationale Controle Commissie een gendarmerie op te zetten in het net door de Turken verlaten Balkanland. De commissie is een afvaardiging van grote Europese mogendheden en Rusland, die, uiteraard niet zonder eigenbelang, toezicht willen houden op de haastig uitgeroepen zelfstandige republiek Albanië.

fabius
De plichtsgetrouwe Fabius heeft het zwaar te stellen met het zooitje ongeregeld van diplomatieke en militaire hulptroepen dat hem uit alle windstreken vandaan formeel ter beschikking wordt gesteld maar in praktijk vooral een mozaïek blijkt van interesses en wensen, waaronder de wens van sommigen om met zoveel mogelijk vertoon zo weinig mogelijk uit te voeren.


Fabius gaat van Shkodër (toen Scutari), waar hij een ‘genoeglijk leventje’ leidt omdat er toch geen geld voor het vormen van gewapende troepen wordt gestuurd, naar Durrës (toen Durazzo), dat aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, vergeven van malariamuggen, door de Serven onder de voet dreigt te worden gelopen. Hij krijgt daar de leiding over twaalf kanonnen en begint meteen ijverig met het opvoeden en instrueren van een troepje welwillende militairen. Maar helaas, dezelfde avond moet een deel van de kanonnen alweer weg, naar Vlorë (toen Valona), waar de Grieken dreigen op te rukken, terwijl in het noorden de Montenegrijnen klaarstaan voor een stukje van de taart. Alle buren zijn uit op het strategisch gelegen land aan zee.

Het is op
de kade van Durrës waar de onbevreesde Jan Fabius met zijn kanonnen voor het eerst toch het angstzweet begint uit te breken. Het materieel in de boot krijgen is nog niet het grootste probleem, schrijft hij in zijn verslag. Het zijn de paarden!
De steiger steekt namelijk meer dan anderhalve meter boven het water uit en er is maar een heel klein en steil trappetje. Ook de boten waarin het spul geladen moet worden, zijn niet al te ruim. Fabius weet het even helemaal niet meer. Dan komt de grote generaal De Veer, die Fabius de opdracht gaf. En hij weet het wel. Gooi ze er maar gewoon in, zegt hij. Die kleine beesten hier kunnen overal tegen.

Fabius voorziet het ergst, maar er zit niets anders op. Zo duwen ze de paarden met een balk van de kant in de richting van de klaarliggende boot. Afgezien van een van de dieren, die in het water terechtkomt en rustig naar de kant zwemt, gebeuren er tot grote verbazing en opluchting van de kapitein geen ongelukken. ‘Nog begrijp ik niet hoe alles zo goed afgelopen is,’ schrijft hij.

brug

De Oostenrijkse Freiherr von Grumpenberg geeft instructies op een brug in Durrës


Helemaal afgelopen was het avontuur trouwens nog niet voor Fabius. Er volgde een aanval door rebellen in het reeds belegerde Durrës, waarbij uitgerekend de toen nog bejubelde overste Thomson het leven liet, en kort daarop brak de Eerste Wereldoorlog uit. Fabius, die al triest en ontgoocheld onderweg was naar het noorden, moest maken dat hij heelhuids thuis kwam.




Uittocht

Er is nog een verhaal van de haven van Durrës. Dat van de honderdduizenden die hier en uit andere steden vandaan vertrokken zijn na de val van het communisme in 1991. Meteen na die val verdrongen zij zich bij ambassades en bij de boten in de haven, zo graag wilden ze weg. Van de meer dan 3 miljoen inwoners van toen zijn er nu nog maar 2,4 miljoen over, een uittocht van menselijk kapitaal die al bijna 35 jaar gaande is en waar de overheid maar geen eind aan weet te maken. Hoe dat toch komt? Het verhaal van de drugs vertelt alles.





Meer weten over Albanië als vakantieland? Bekijk de meest recente druk van mijn reisgids

Terug naar mishmash
Naar welkom



Reageren? Mail



Tekstbureau Yvonne van Osch
Binnenkadijk 117, 1018 ZE Amsterdam
opschrift@tip.nl | 06-37313100


mail linkedin twitter