Stel je open voor Albanië en je zult zelden teleurgesteld
worden. Dat zou
wel eens het bgin van mijn voorwoord bij de 6e druk kunnen worden. Daar
heb ik tijdens het wandelen vandaag over na zitten denken. Het is
makkelijk je te laten leiden en afleiden door alles dat vies en lelijk
is hier, in het
bijzonder al het zwerfafval overal, maar achter de rotzooi glinstert
altijd de
schoonheid, en het warme hart van de Albanezen. Dat zul je hieronder
lezen en zien.
Sanitair
Het was heiig toen ik wakker werd, na een voor mijn gevoel ijskoude
nacht met in de doodse stilte af en toe ineens het geluid van klemmende
deuren die dichtslaan. We
delen een wc en douche, wat andere gasten en ik, en dit sanitair is
zacht gezegd matig, met plasjes op de vloer die maar niet lijken op te
drogen en een wc die alleen doortrekt als je een keer voor niets
de doortrekker
hebt ingedrukt, dan pas begint het water te lopen. Strategisch te werk
gaan dus, of altruïstisch, je mag kiezen.
Hans Peter Jost
Bij het ontbijt had ik een leuke ontmoeting met Hans Peter Jost, een
fotograaf uit Zwitserland die hier in 1991 zijn eerste foto's maakte
(bekijk zijn website, voor
Albanofielen sensationeel). Hij zou
naar Vermosh gaan om een vrouw te ontmoeten die hij jaren eerder had
gesproken, dat is zijn sympathieke werkwijze: mensen loslaten maar ook
volgen, tot het moment daar is ze opnieuw voor zijn lens te krijgen.
Hij had het al met velen gedaan, de meesten waren weggegaan. Je weet
het, van de meer dan 3 miljoen Albanezen in dit land zijn er nog maar
2,3 miljoen over.
Maja e Vajushës
Ik toog op weg om de Maja e Vajushës te beklimmen, of althans een
deel
ervan. Rafaela had me verteld dat het maar twee uur naar de top was,
maar ja, ze was jong (nog steeds). Wow, zei ik om de haverklap, toen de
mist optrok en de heuvels aan weerszijden van het dal zichtbaar werden,
met de bergen erachter.
Bij Guesthouse Alpini
in de vroege morgen
Het pad omhoog
Onderweg naar de
waterval
Splitsing: links naar
de waterval, rechts het dal in
Ook hier is een
gesponsord pad voor de Zichtbaarheid van watervallen
Waterval
Even praktisch, voor wie deze wandeling wil doen: vanaf Alpini was het
maar drie kwartier tot de waterval, eerst naar de weg en bij bar Qafane
Berdolecit naar beneden en weer omhoog, onder meer langs de schapen die
je op de foto ziet. Bij de waterval vandaan gaat een goed gemarkeerd
pad verder langs de hellingen dat je naar de top of de pas moet
brengen. De markering wordt regelmatig bijgewerkt door ene Barbara uit
Zwitserland, vertelde Hans Peter me. Wat een heldin!
Twee wegen naar de top
Als ik het goed begrepen heb, zijn er twee wegen, een korte naar de
Albanese top en een langere naar de Montenegrijnse top. Ik heb ze geen
van beiden gedaan, alleen een stukje, ik durfde niet in mijn eentje,
maar dat gaf niet want ook het kleine stukje was fantastisch. Ik ben
trouwens heel trots op mijn knieën die me probleemloos droegen en
heel blij met mijn wandelschoenen vol grip: niet een keer uitgegleden!
En evengoed 22.000 stappen vandaag op de teller... wow.
Het pad splitste zich een aantal keer, maar zolang je naar boven bleef
gaan was het prima. Elke keer weer dat geruststellende likje rode en
witte verf of een steen of rots, dankjewel Barbara! Na een kwartier
ging ik terug naar de splisting en nam ik het pad het dal in.
Zicht in
het dal
Op het pad in het dal,
je moet een paar keer een veehekje openmaken
Een mededeling
Turkse koffie
Na een ontspannen rondje kwam ik terug op het grote pad (van voor de
splitsing) en liep ik door naar Guesthouse Pepushaj. Ik vroeg een vrouw
die de was ophing (dat gaat de hele dag door hier) of ik een koffie kon
drinken, en ze bracht me een Turkse koffie, die ik niet mocht betalen.
Bij Pepushaj vandaan bleek ik een shortcut te kunnen nemen naar Alpini.
Langs het riviertje, over een bruggetje, een stukje
verder en dan omhoog, tussen de scharrelvarkens door. Schitterend.
Venezuela en Peru
Ik zag daar de twee jongens die ik gisteren al had gezien in Alpini,
David en Alejandro. Ze kwamen uit Venezuela, waren via
Peru en Spanje in Zwitserland gekomen, waar ze hadden gewerkt in
Luzern, tot hun visum verlopen was. Nu zouden ze hier een paar maanden
werken om weer terug te gaan. David wilde daar een 'lehre' doen, werken
en studeren, als bakker. Uiteindelijk wilden ze in Spanje gaan wonen.
Venezuela had sociaal wel wat
karakteristieken van Albanië, bv dat er een autocratische leider
heerste over een
leeglopend land. Mensen wilden allemaal naar Peru, zelfs al werden ze
daar
gediscrimineerd. Zien ze dan dat je uit Venezuela komt, vroeg ik
naïef. O ja, Peruanen zien er heel anders uit, zei David, korter,
gedrongen, donkerder, ze zijn dichter bij hun origine.
Terug bij Alpini, waar
het hout op splijten wacht
Overrijpe kaas
Mijn plan voor de middag was een plek te zoeken waar ze de voor deze
streek befaamde kaas maken, mishavine. Ik had in Alpini en
zeer sterke, naar overrijpe camembert smakende kaas gegeten en dacht,
onwetend, dat die het was. Leo, de eigenaar van het hotel, had me
gezegd dat hij zijn kaas kocht
in een
huis hierboven, zo ver ging de omschrijving. Ik ging naar het pad dat
naar Vermosh leidt, naar het noorden, dat leek me de enige
mogelijkheid.
Een hondje kwam me kwispelend tegemoet en liep de hele
tijd met me mee, ik liep een heel stuk, zag alleen een klein huisje
waar rook uit de schoorsteen kwam, liep weer terug, liep er voorbij
omdat het hek gesloten was en ik bang ben voor waakhonden, liep toen
toch weer terug (anders maak ik niets mee!), deed het hek open en
bewoog het een paar keer heen en weer om te zien wat er gebeurde, liep
toen de hele tijd Hello hello roepend het pad af naar het huisje, waar
in rode verf een kruis met een boogje erboven was geverfd, alsof het
iets katholiek-maritiems was. Uiteindelijk kwam een traditioneel
geklede vrouw tevoorschijn.
Ontvangst bij het
huisje door Justine
Het erf
Maakt u kaas?
Ze keek
me vriendelijk en heel helder aan. Maakt u kaas, probeerde ik te
vragen, maar ze kon
zich nauwelijks voorstellen dat ik met zo'n vraag zou komen. Toen ze
eenmaal begreep wat ik bedoelde maakte ze een gebaar waaruit ik, toch
weer heel Hollands, opmaakte dat ze er geld voor wilde hebben... niets
bleek minder waar, het was onzekerheid, denk ik, of ik het wilde eten
of meenemen.
Kom maar binnen, zei ze. Ze nam me mee naar een keukentje. Weer een
heel gebarencircus. Een stuk kaas kwam tevoorschijn, ik proefde, ja dit
was hem! Maar hoe werd hij gemaakt? In een houten kuip toch? Google
translate moest uitkomst brengen. O, wil je dat weten, riep ze uit. Nou
ze molk de koe, als ik het goed onthouden heb, kookte de melk, deed de
gekookte melk in flessen en wachtte. Hoe het dan uit de flessen in de
kuip ging. Vaska? vroeg ik. Druri? Kuip? Hout? Maar waar was die dan?
Ze nam me mee naar een schuurtje waar een houten kuip stond, maar die
zat vol met regenwater.
De kippen en het fornuis
Voor de varkens
Tot zover de wilde folklore, dacht ik, ik laat mijn plan voor een
minireportage varen en ga gewoon genieten van deze ontmoeting. Ik kreeg
een bankje in de keuken en Turkse koffie. Justine's man Kolë kwam
erbij, alles heel vriendelijk en open. Er pruttelden allerlei
pannen op het fornuis. Eten voor de varkens, zeiden ze. Ze aten heel
veel. In de winter werden ze varkens en kippen geslacht en gingen
Justine en Kolë naar hun huis in Shkodër. Ik kreeg ook nog
een raki, zelf namen ze niets, toen
namen we afscheid. Mishavine
Toen ik er later Hans Peter en een andere Zwitser, Ueli, over vertelde,
hielpen ze me uit de droom wat de kaas betreft. Het klopte dat
mishavine nog maar door enkele families in Kelmend werd gemaakt,
waaronder in Lepushe, maar het was niet de kaas van die ochtend.
Ik heb het opgezocht: Mishavine wordt alleen in de zomermaanden
gemaakt, als de dieren vrij in de bergen grazen. Als de wrongel
gevormd is uit een bepaalde mix van koeien-, geiten- en schapenmelk,
wordt dit in delen in doeken verpakt, waarbij het vocht eruit wordt
gedrukt. Het resultaat wordt 7 tot 10 dagen buiten te drogen gelegd,
buiten de zon. Hierna wordt het verkruimeld, gezouten en in een houten
vat gedaan met gaten aan de onderkant, voor het overblijvende vocht om
weg te lekken. De bovenkant van het vat wordt met (geklaarde) boter
afgesloten voor ongeveer twee maanden. Dan is de mishavine klaar.
(Bron: fondazioneslowfood.com)
Kolë en Justine
Beheerder van het
mishavine-recept
In het dorp, een
verlaten bar
Leo aan het splijten
Het is
nu acht uur, ik zit in het restaurant en hoop dat ik zo wat eten krijg.
Dan ga ik mijn rug stretchen, het ging de hele tijd goed, maar ik zit
toch een beetje te stressen om dit allemaal netjes en compleet te doen.
Morgen terug naar Shkodër, mijn basiskamp.
