Yvonne
van Osch
Zakendoen in Albanië #4
Leuk, een hostel!
Leuk,
een hostel in ongerept Albanië! Backpackers uit de hele
wereld, zelfgemaakte jammetjes op tafels van pallethout, en alleen maar
blije gezichten! Of niet? Ellen van der Lei runde met haar man zes jaar
lang een hostel en café in de populaire badplaats
Durrës. Het waren zes bijzondere jaren.
door
Yvonne van Osch, 5 januari 2021
‘Ik heb er geen
spijt van,' zegt Ellen van der Lei, net voor
corona met man en kinderen in Gelderland neergestreken. 'Maar ik
heb - tot nu toe - ook geen spijt dat we ons leven in
Nederland hebben voortgezet.’
De hostel in Durrës
Paradijs
Ellen kijkt terug op
een Albanees avontuur vol uitdagingen.
Ze werkte als consultant en hielp mensen bedrijven opzetten in het
buitenland. Tijdens een sabbatical in 2011 in
Albanië viel ze voor de charmante en relaxte Arben, die samen
met twee partners een hostel in Vuno had, aan de zuidkust.
‘Het was haast niets,’ herinnert ze zich,
‘een oud, verlaten schooltje bovenop een heuvel. Geen weg,
geen elektra, geen wifi. Maar wel een fantastisch uitzicht op enorme
olijfboomgaarden, de zee en Korfoe. We kookten samen, aten samen,
wandelden als we zin hadden het pad af naar zee. Ik had jarenlang
keihard gewerkt. Deze plek was ideaal om tot rust te komen.’
De zomer en de sabbatical gingen voorbij. Ellen werkte in Luxemburg,
maar het paradijs aan de Albanese kust bleef trekken. Wacht even, dacht
ze tijdens een rusteloze nacht. Wat ik hier kan, kan ik in
Albanië toch ook! Eind 2012 pakte ze opnieuw haar spullen bij
elkaar en vier jaar later had ze met Arben twee kinderen in het
land van de adelaar.
Kleding
Zakelijk ging het lastiger, verwijderd als ze van haar normale netwerk
was. Om een nieuwe richting aan te boren, had ze met een Nederlandse
partner al Zakendoen in Albanië opgericht, een platform dat
Nederlandse bedrijven helpt om een handel in of met het Balkanland op
te zetten. Onder andere hoogwaardige productie van kleding zou naast
het toerisme een groeisector kunnen zijn.
Het platform bestaat nog steeds en er zijn voor corona wel aardig wat
aanvragen geweest, laat Ellen weten, maar vooralsnog hebben de meeste
bedrijven niet doorgezet. ‘Ze zagen te weinig ruimte om op te
schalen bij succes, of teveel veranderlijkheid in de regels.
Hopelijk verandert dit in de
toekomst bij meer uitzicht op toetreding tot de EU.’
Het centrum van Durrës, met
de grote moskee, tijdens de dag
van de kinderen in 2018
Toeristische oase
Gelukkig hadden zij en Arben niet op één paard
gewed. Ze werkten aan een hostel in Durrës, de wat verloederde
maar historisch en cultureel zeer boeiende badplaats ten westen van
Tirana. Ze hadden hun oog laten vallen op een pand dat al heel lang
leeg stond maar dat vanwege de monumentale waarde niet mocht worden
afgebroken. Arben kende de broer van de eigenaar, wat het contact
makkelijker maakte. Ze wisten tot een deal te komen. Arben en Ellen
zouden het pand opknappen en in ruil daarvoor pas na een jaar huur gaan
betalen.
Het werd een fantastisch leuke tijd. ‘Chaotisch
natuurlijk,’ kijkt Ellen terug, ‘want in
Albanië gaat niets zoals je plant, maar ook interessant en
dynamisch. We zetten locale bouwers aan het werk, mensen vonden het
spannend, ze waren benieuwd wat het zou worden. En de eigenaar, die
lange tijd als arts in Italië had gewerkt, werd steeds trotser
en enthousiaster toen hij het huis in oude glorie terug zag
keren.’
Backpackers hangout
De meeste backpackers die Durrës ergens in de afgelopen vijf
jaar hebben aangedaan, kennen de hostel wel. Verstopt achter een oude
muur langs het centrale plein op een steenworp van de grote moskee en
het Romeinse amfitheater dat in de jaren zestig werd blootgelegd, was
het een van de meest beschutte en ontspannen hangouts van het land.
Welcome home, luidde veelzeggend de tekst boven een kaart van de wereld
in de tuin. ‘Ja,’ zegt Ellen, misschien niet zonder
een piepklein beetje nostalgie in haar stem. ‘We wilden die
toeristische oase ook zijn. Voor mensen die zich vrij voelen, zichzelf
kunnen vermaken en dingen samen willen doen, zoals koken en de stad
verkennen.’
Het huis van de vroegere koning Zog
in Durrës
Muurschildering en entree van de
hostel, mei 2018
Transavia
Arben en zij kenden die sfeer van hun eigen omzwervingen. Voor de
Albanezen was het onwennig. ‘Albanezen gaan niet naar
hostels,’ zegt Ellen, ‘die gaan naar hotels. Ze
zijn niet gewend op hun vakantie een kamer met vreemden te delen en
zelf te koken.’
Van een soepele start was mede om die reden geen sprake.
‘Het was moeilijk locale mensen te vinden die het
concept snapten,’ zegt Ellen, ‘maar daarnaast kwam
het toerisme in
Albanië sowieso maar heel traag op gang. Pas toen
Transavia
met goedkope vluchten kwam, begon het te lopen.’
Een tijd was het leuk. Ellen deed de marketing en de boekingen, Arben
het dagelijks management, samen met locale krachten en een wisselende
schare vrijwilligers uit de hele wereld, die meewerkten in ruil voor
een plek.
Wheelen en dealen
Het was boeiend en verrijkend, vindt Ellen terugkijkend. Toch bleef het
lastig
om er goed van te kunnen leven. Of het door nieuwe concurrentie kwam of
andere ontwikkelingen, er waren net te weinig boekingen en er was
steeds teveel te regelen.
Het bleek daarnaast praktisch onmogelijk om als consultant in
Albanië opdrachten te vinden waar ze achter kon staan.
‘Het weinige werk dat er was,’ zegt ze,
‘werd meestal aan grote, internationale consortia gegund, en
die dachten zelden aan herinvesteren van opgebouwde kennis.
Juist met dit aspect van het leven in Albanië, bekent Ellen,
heeft ze in de loop der jaren steeds meer moeite gekregen.
‘Het niet benutten van menselijk kapitaal. Het wheelen en
dealen. De vriendendiensten. Het begint al op de lagere school, is
verweven in de hele maatschappelijke infrastructuur. Je moet haast wel
meedoen om iets te bereiken. Albanië is een fantastisch land,
maar om er eerlijk je brood te verdienen… je moet
daar echt heel veel voor over hebben.’
Hutspot
Ellen en Arben wilden vooral voor de kinderen een stabielere toekomst.
Begin 2020 kwam een mooie functie in Gelderland voorbij. Ellen zag het
als een teken en greep de kans, tot vreugde van familie en vrienden in
Nederland.
Het is nu bijna een jaar later en al mist ze de zon, het rustige tempo
en het lekkere eten aan zee, ze heeft zich zonder moeite opnieuw in
Nederland gesetteld. De kinderen gaan naar school, maken nieuwe
vriendjes en leren hutspot eten. En Arben, de Albanese avonturier waar
ze in Vuno voor viel? Veel raki en nachtelijk dansen met de roodzwarte
vlag? ‘Nee totaal niet, Arben kijkt vooruit,’ zegt
Ellen. ‘Zoals Albanezen doen. Hij leert Nederlands, schikt
zich in het geregelde leven. Hij wil hier gelukkig worden. Als
Albanees.’
Ellen van der Lei
De vroegere
hostel van Arben en Ellen wordt nu gerund door
familie van de eigenaar. In Albanië
zijn nog enkele hostels met Nederlandse inbreng. Onder andere Tirana
Backpackers Hostel in Tirana en Stone City in Gjirokastër
Tekstbureau Yvonne van Osch
Binnenkadijk 117, 1018 ZE Amsterdam
opschrift@tip.nl | 06-37313100
