Yvonne van Osch - home   portfolio   over mij


Verslag VU-debatreeks #3 Vertrouwen en innovatie, op 28/4/15

Is innovatie altijd wat het belooft?


Is innovatie wel altijd wat het belooft? Wat rechtvaardigt ons vertrouwen in de vooruitgang? En welke vernieuwingen kunnen ons leven echt veranderen? Een  mix van kenners spreekt zich uit.

Gepost door Yvonne van Osch op 4 mei 2015



Veel innovatie is marketing. In december 2014 kochten 30.000 mensen voor zes dollar een klein zwart doosje met het opschrift Bullshit. Er bleek in te zitten wat er op stond, toch voelden de kopers zich belazerd. Het leek of ze ruw uit een droom waren gerukt. De droom van de leugen! Wie kan zeggen hoe vaak we liever een illusie dan de waarheid hebben, of zelfs de illusie van een illusie. Zeker is dat ook gebakken lucht beter verkoopt met een strik erom.
Dit is niet het onderwerp van het debat, maar gewoon een lekker begin. Het onderwerp is de vraag of meer innovatie leidt tot meer vertrouwen. Dat kan, denkt Frédérique Six, universitair docent bestuurs- en organisatiewetenschap aan de VU, die op 28 april de aftrap verzorgt van de derde aflevering in de VU-debatreeks Kwestie van Vertrouwen. Het een kan in ieder geval niet zonder het ander. Beide kúnnen elkaar versterken.


six

Frédérique Six: een gezamenlijke taal is handig als je samen vooruit wil


Leap of faith

Six werkte eerder onder andere bij KPMG en McKinsey. Ze promoveerde met een proefschrift getiteld Trust and Trouble, over het bouwen aan vertrouwen in werkrelaties. Verstoring van de relatie, ontdekte zij, hoeft niet te leiden tot een vertrouwensbreuk. Integendeel: de dialoog die eruit volgt zorgt vaak voor meer begrip én meer vertrouwen.
Begrip is nodig om samen een nieuwe toekomst aan te gaan, maar ook een gezamenlijke taal, stelt Six, want vraag niet aan een wiskundige een ovenschotel op 120 graden in de oven te zetten of je ziet iemand met een gradenboog in de weer. Controles werken alleen als zij in goed overleg worden ontworpen en toegepast. Maar uiteindelijk, zo concludeert ze, vraagt innoveren altijd een leap of faith. Je hebt positieve verwachtingen, zekerheid is er niet.

Omgaan met onzekerheid

rottenbergIn wezen, zegt Six, komt het aan op omgaan met onzekerheid. Misschien wel een van onze belangrijkste 21st century skills. Interessant, vindt moderator Felix Rottenberg. Hellen we dan van de cognitieve naar de emotionele kant en zo ja: bereiden wij onze VU-studenten daar goed op voor? Six denkt dat er een wereld te winnen is wat dit betreft. Met dialoog, veel dialoog, feedback, en reflectie op de omgang met feedback.
Jelmer Evers, docent aan de innovatieve UniC in Utrecht en genomineerd voor de eerste Global Teaching Award, ondersteunt de observatie. Onzekerheid, denkt hij, is vruchtbare bodem. We moeten ruimte en gelegenheid zoeken om te zien wat er groeien kan. De almaar dikkere regelbrij in het onderwijs, ook op de universiteiten, heeft ons het zicht op de essentie ontnomen. De essentie? Evers ziet de toekomst van zijn vak in persoonsgericht onderwijs ook buiten het klaslokaal. Je moet alles aanboren om kinderen enthousiast te maken van het leven te leren. Education is life itself, is de leus van John Dewey die hij huldigt.

Schaamconstructie

Meer dialoog, is het pleidooi dus, meer ruimte voor onzekerheid. Minder regels, meer vertrouwen. Wat zou daarvoor nodig zijn? Een hartenkreet van een net gepromoveerde vrouw in de zaal. Tijdens haar studie naar vernieuwend ondernemerschap stuitte zij bij de top van bedrijven op massieve tegenzin om regels los te laten en uit een werkelijk nieuw vat te tappen. Wat er vrijwel overal het meest toe deed, moest zij constateren, was toch het rendement. Kent het panel één voorbeeld om hoop uit te putten?
Frédérique Six noemt een vernieuwend initiatief in de jeugdzorg. Jelmer Evers heeft opbeurende ervaringen met Stichting Leerkracht en Stichting Beroepseer. Maar inderdaad, dat is publieke sector. Khalid Boutachekourt, directeur van Publinc dat organisaties helpt impact te genereren, kent als consultant/bestuurder beide kanten. Wat net zo erg is als de  weerstand die je bij managers ziet, zegt hij, is de apathie waar deze bij werknemers vaak toe leidt. Dan kun je nog zo groot ‘innovatie’ op je gevel zetten, als het niet door het hele bedrijf gedragen wordt, is het een schaamconstructie, een vlucht vooruit.


panel

Jelmer Evers, Khalid Boutachekourt, Frédérique Six


De ziekte van Pompe

Bestuurders en directeuren die in hun eigen wierook leven houden innovatie tegen, is hiermee gezegd. Toch gonst het in de samenleving van vernieuwingsdrift. Huub Schellekens, hoogleraar Medische Biotechnologie aan de Universiteit Utrecht, staat in de voorhoede van nieuwe oplossingen voor een groot gezondheidszorgprobleem: dat medicijnen steeds duurder worden en voor een steeds kleiner deel van de wereldbevolking toegankelijk zijn. Ter illustratie: gentherapie voor familiair verhoogde cholesterolspiegels van anderhalf miljoen euro, wie gaat dat betalen? De grote winnaars zijn farmaceutenreuzen als Roche en Pfizer, die regeren over de markt.
Uit een soort rebellie vroeg Schellekens een aantal studenten het bestaande medicijn voor de ziekte van Pompe na te maken. De zorgverzekeraar betaalt hiervoor per patiënt per jaar ruim zeven ton. Het lukte hen voor achthonderd euro, net iets meer dan één procent. Wat is value pricing, vraagt Schellekens zich af. Wat de gek ervoor geeft dus. Hij wil het medicijn in productie brengen, maar regelgeving – gestold wantrouwen, in zijn woorden - is zoals zo vaak belemmerend. Bewijs maar eens op redelijke termijn dat je product veilig is als je tijdens de eindeloze testfase niet bij mag sturen.

Magistrale bereiding

schellekensSchellekens is de strijd vol overtuiging aangegaan. Hij heeft een opmerkelijke omslag op het oog: terug naar wat heet de magistrale bereiding van geneesmiddelen, het op aanvraag door ziekenhuisapothekers bereiden van persoonlijke doses medicijnen. Het team werkt aan een apparaat voor deze vorm van personalized medicine (de toekomst van de medische zorg), de Bionexpresso. Maar veelzeggend genoeg zit ook hier weer regelgeving in de weg. Apothekers, namelijk, mogen alleen voorverpakte geneesmiddelen verkopen.
Ongelooflijk, vindt het panel. Wat is de beroepseer nog? Waar studeer je voor? We hebben blijkbaar meer vertrouwen in een abstract systeem dat ons de illusie van controle geeft dan in de mensen die het zouden moeten weten. Transparantieparadox, zegt Six, incident-regelreflex, pech-moet-wegkramp. Jongens! Het werkt niet!

Kafkaknop

Wat werkt wel? Tegendruk, denkt Jelmer Evers. En die is volop in ontwikkeling: steeds vaker zie je mensen óf tegen het systeem ingaan óf partners zoeken om sterker te staan. Kijk naar de ‘oprisping’ op de UvA, staat die op zichzelf? Khalid Boutachekourt ziet op veel plaatsen scheuringen tussen leiders en hun troepen. Pijn zie je pas echt ontstaan als mensen elkaar niet begrijpen, stelt hij. Het GroenLinks-kamerlid laatst tegenover de commissaris van ANB Amro: twee verschillende werelden. Je moet het dan niet over vertrouwen hebben. Er moet eerst begrip zijn. Wanneer je als leider je doelgroep niet begrijpt, is het zeker zinvol de discussie aan te gaan. En te werken aan je softskills.

kafkaLeiders en troepen verbinden, politiek en toezichthouders, bestuur en uitvoering, theorie en praktijk. Kloven dichten met dialoog. Wie weet. Frédérique Six is in ieder geval aangenaam verrast door de onverschrokken antibureaucratische opstelling van VU-baas Jaap Winter. In een eerder debat riep deze al op in verzet te komen tegen onzinnige regels. Nu spreekt hij over een Kafkaknop, een noodrem bij absurde bureaucratie. De boodschap is duidelijk: het is menens. Dat geeft vertrouwen. Toch?




Dit stuk heb ik geschreven in opdracht van de VU-Amsterdam.  Een samenvatting is gepubliceerd op de website van de VU-vereniging.





Terug naar het overzicht
Terug naar welkom
Terug naar portfolio





Tekstbureau Yvonne van Osch
Binnenkadijk 117, 1018 ZE Amsterdam
opschrift@tip.nl | 06-37313100


mail linkedin twitter