Impressie van TOTT#67 over ouderenzorg nieuwe stijl

Warme schil rond ouderen moet groter

Dochter, buurvrouw, kaartclub, kerk. Het aandeel van informele partijen in de langdurige zorg voor ouderen zal vanaf 2015 veel groter moeten. Hoe dat zal gaan in een stad als Amsterdam? TOTT#67 blikt vooruit.

Gepost door Yvonne van Osch op 18 december 2014


Boeiend zal het zeker worden, als de gemeenten onder andere de langdurige zorg voor ouderen overnemen van het rijk. Met een kleiner budget ook nog eens. En succes!
Het betekent in ieder geval dat wordt ingeleverd op professionele diensten. Intramurale zorg blijft alleen voor de zwaarste gevallen, ook als het gaat om een verstandelijke, psychische of lichamelijke beperking. In de zorgvraag wordt in principe thuis voorzien. Door wie en hoe? Dat is precies de grote vraag. De Zwijgers Talk of the Town verkent de stellingen.


© Yvonne Witte

Haren kammen, kaartje leggen

Bijna ieder van ons zal vroeg of laat met mantelzorg te maken krijgen, denkt VU-hoogleraar Marjolein Broese van Groenou,  die onderzoek deed naar informele zorg voor ouderen. En dat is meer - die mantelzorg, dan een keer haren kammen of een kaartje leggen. Het is langdurig en intensief. Voor een demente vader of moeder kun je rustig een jaar of tien reserveren, zo waarschuwt ze.

Om de cliënt heen zal daarom een grote kring naasten moeten staan. Daarnaast professionele zorgverleners, zoals thuiszorg, voor wassen, aankleden, medicijnen, advies. Misschien huishoudelijke hulp. Verder vrijwilligers om mantelzorgers te ontlasten, bijvoorbeeld in begeleide dagbesteding, een keer biljarten, een wandeling. En tot slot hybride vormen zoals vrijwilligers die tegen een kleine vergoeding bepaalde klussen doen.

Warme schil

Klinkt nog best leuk! Een beetje als vroeger misschien? Allemaal samen. En de gemeente die er als een warme schil faciliterend omheen zit. Nou…  zover is het helaas nog niet, zegt Hetty Vlug, directeur Onderwijs, Jeugd en Zorg bij de gemeente Amsterdam. De grote uitdaging is natuurlijk om al die partijen met elkaar te verbinden en verantwoordelijkheden helder geregeld te krijgen. Dat zal eerst schuren. Het zal echt wel duwen en trekken worden.

Vlug vestigt haar hoop op de wijkzorgteams waarvan er in Amsterdam al vijf hebben proefgedraaid. Netwerken voor een verzorgingsgebied van acht- tot tienduizend mensen, met huisartsen, wijkverpleegkundigen en maatschappelijke dienstverlening als kern. De wijkverpleegkundige, opnieuw hét gezicht van de thuiszorg, zal daarbij een centrale rol krijgen in de signalering. Komt zij bij de cliënt om steunkousen aan te trekken en ziet zij een stapel ongeopende post, dan zou het zo moeten zijn, dat ze daar hulp bij zoekt. Zou, want ook zonder stopwatch heeft een dag maar 24 uur.

Zorgsupermarkt

Wat doen de mensen zelf? Precies wat een mens doet als hij iets nodig heeft en hij het niet vanzelf krijgt. Shoppen! Terwijl de gemeente en de zorgverzekeraars werken aan een ideaal nieuw zorglandschap, springen links en rechts burgers en ondernemers in de lege ruimte waar ze behoeften zien ontstaan. Welkom in de grote zorgsupermarkt.

Zo is er in Amsterdam Oost het initiatief Buurt neemt zorg in eigen beheer. Diverse (migranten)organisaties en bewoners die al actief waren, bijvoorbeeld met oppassen, koken en boodschappen doen voor elkaar, zijn samengegaan en zetten hun talent in om nieuwe groepen bewoners op te leiden tot zorgvrijwilligers met een signaalfunctie. Mooi voorbeeld van nuldelijnszorg.

Webapplicatie Mantelaar

Een ander vernieuwend initiatief is dat van Mantelaar: studenten geneeskunde (en binnenkort ook psychologie) worden verbonden aan hulpvragende ouderen, voor een praatje, de post, de ramen, even eruit… alles wat ze maar willen behalve de verpleegkundige zorg. Op die manier vormt zich de empathisch arts van de toekomt en haalt de cliënt nog wat extra deskundigheid in huis. Een goed alternatief voor wie geld heeft en zijn netwerk niet wil belasten. De cliënt betaalt 17,50 per uur, de student houdt daar 10 euro van over.

Handige jongen! schampert een criticus in de zaal, zo kan ik het ook. Noodzakelijke kosten, verzekert initiatiefnemer Titiaan Zwart, bijvoorbeeld voor het bouwen en bijhouden van de webapplicatie. Niet dat geld stinkt, maar daar is het niet om begonnen. Zelf heeft hij er nog geen cent aan verdiend.



    ©Miriam Vissers

Taken overdragen

De overhead van Cordaan zal wel wat groter zijn? Inderdaad, geeft directeur V&V Ronald Schmidt onmiddellijk toe. Veel van het huidig budget gaat naar scholing, bijscholing en omscholing van medewerkers. Als een van de grootste zorgverleners in groot Amsterdam voelt Cordaan de hete adem van de veranderingen dagelijks. Van intra- naar extramuraal, aanpoten! Linken met mantelzorgers en vrijwilligers, of je zin hebt of niet!

Een van de moeilijkste dingen in de nieuwe situatie, zegt Schmidt, is het gesprek aangaan met de cliënt. De vraag: wat kunt u zelf, wie kunt u inschakelen? Verantwoordelijkheid is daarnaast een heikel aspect. Als professional wil je best wat taken overdragen, bijvoorbeeld het toedienen van medicijnen. Maar weet je altijd of het goed gebeurt? Wie is verantwoordelijk als het fout gaat?

Gevestigde partijen zijn de baas

Luxeproblemen van gevestigde partijen, vindt een kleinere zorgaanbieder in de zaal. Wat hem opvalt: dat er steeds over de mensen wordt gepraat, niet met hen. Hoe krijgt de zorgvragende partij straks invloed op het aanbod vanuit de gemeente om uiteindelijk echt zelf de regie te kunnen nemen? Krijgen kleinere aanbieders ooit voet aan de grond voor financiering als zij in de gemeentelijke aanbesteding geen schijn van kans maken?

Zorgverzekeraars bepalen door contracten met (veelal grote) zorgaanbieders in hoge mate welke zorg gefinancierd wordt. Zijn zij in feite niet gewoon de baas? Absoluut niet, vindt Anouk Gomes van Achmea die ook aanwezig is. De wet heeft de zorgverzekeraar een verantwoordelijkheid gegeven… en die verantwoordelijkheid nemen wij. We werken in Amsterdam al acht jaar met heel veel partijen in een zorgconvenant dat een heleboel doelgroepen bedient. Misschien dat vraag en aanbod nog beter zouden kunnen matchen, aldus Gomes, het is in ieder geval de kwaliteit die bij toetsing vooropstaat.

Zachte landing

Het TOTT-debat in De Zwijger is op de dag dat inperking van de vrije artsenkeuze door de senaat is afgeschoten. Tot opluchting van velen, want keuzevrijheid is een gekoesterd recht. Hoe zit het daar eigenlijk mee als het om ouderenzorg gaat? Hoe zit het met de kansen voor kleine aanbieders? Persoonsvolgende financiering? Inbreng van ouderen zelf via raden en verenigingen? Hoe kunnen we dagbesteding (nu ook Wmo) in stand houden? Talenten van vrijwilligers ontwikkelen en een platform voor best practices creëren? Hoe ontsluit we relevante zorgdata en waar vinden we elkaar en alle mooie initiatieven?

Er zijn nog een hoop vragen voor TOTT#68 in januari 2015. En ideeën! De toekomst is al onder ons, constateert Hetty Vlug, uit de gemeentelijke voorhoede. We staan voor fundamentele transformaties. Klaar kunnen we daar onmogelijk voor zijn. Maar we zijn voorbereid. Laten we hopen dat het de zachte landing wordt waarin Amsterdam echt zijn best doet te voorzien.

---

Deze impressie is op eigen titel geschreven door Yvonne van Osch