Yvonne van Osch  home  portfolio  over mij


logo haven


Over traditie en transitie in de haven van Amsterdam anno 2020





#4 Havendebat Amsterdam 2020

Haven zoekt ruimte


Waar zit de ruimte voor de haven om te groeien? Kunnen bestaande terreinen efficiënter worden ingericht of moet de nu nog groene Houtrakpolder er straks toch aan geloven? Welke beperkingen worden door milieu en woningnood opgelegd?

Gepost op 13 november 2020

bunge

De sojafabriek van Bunge, die straks mogelijk moet wijken voor woningbouw



Prangende vragen in het havendebat van 2020, een jaarlijks initiatief van Nieuwsblad Transport. Er staat ook nogal wat op het spel, in de nasleep van de coronarampspoed die het jaar heeft getekend. Het goede nieuws, zo opent wethouder Victor Evenhardt (D66), is dat de haven stabiel gebleken is en deze zijn onmisbaarheid in de logistieke keten maar weer eens keihard heeft bewezen.

Of dit ook vertaald kan worden naar ruimte voor groei? Everhardt nam het dossier over van zijn voorganger Udo Kock, die in het havendebat geen vrienden maakte. Hij wil niet te hard van stapel lopen. Al is er spanning in de belangen tussen haven, wonen en indrustrie, zo drukt hij zich voorzichtig uit, kansen om samen tot stappen te komen ziet hij zeker.

Visie 2020-2030

In de gemeentelijke plannen voor de haven wordt voor de periode 2020-2030 ingezet op:
•    duurzaamheid
•    de haven als nautisch logistiek knooppunt
•    de haven als industrieterrein
•    hoogwaardige woningbouw
•    veilig gebruik van de nautische ruimte

Haven en wonen

Een mooi rijtje, vindt Koen Overtoom, CEO van Port of Amsterdam, maar nu de uitwerking nog. Als de stad de haven echt belangrijk vindt, dan zal dit ook in praktijk een keer vorm moeten krijgen, geeft hij aan. Overtoom voelt de adem van Haven-Stad, een plan voor 70 duizend woningen aan weerszijden van het IJ. Een van de aangewezen deelgebieden beslaat de Coen- en Vlothaven, waar nu onder andere ICL Fertilizers, Jansen Beton, Bunge, Spaansen en de Amsterdam Scrap Terminal zit. Waar gaan deze bedrijven heen?


haven-stad

Het plan voor Haven-Stad, in kleur de locaties waar woningen moeten komen. Foto: gemeente Amsterdam



Postzegel

Om een Europese haven te blijven en voorop te kunnen blijven lopen in energietransitie is ruimte nodig, zegt Overtoom. Hartstikke mooi natuurlijk, zo'n Averijhaven bij Velsen, waar het voormalig baggerdepot tot energiehaven wordt ontwikkeld, maar dat is 15 hectare. Een postzegel.

Wat we allereerst nodig hebben, vindt Overtoom, is een gemeentelijke visie op ruimte en bestemmingen. Daarover ontbreekt nog altijd de duidelijkheid. ‘De horizon voor Haven-Stad is van 2030 naar 2040 gegaan, en nu wordt besluitvorming naar 2025 verschoven. Het is moeilijk een transitie vorm te geven als je niet weet waar het heengaat. Denk aan ons gasnet, dat we tot waterstofnet willen transformeren. Dat gaat niet van vandaag op morgen. Er zijn grote aanpassingen nodig, je moet ver vooruit kunnen kijken.’

Emissierechten

Kees Noorman, algemeen directeur van het Amsterdamse bedrijvennetwerk Oram is het met Overtoom eens. ‘Je kunt wel in willen zetten op duurzaamheid, maar als bedrijven niet weten of ze er over tien jaar nog zijn, gaan ze ook niet innoveren.’

Noorman waarschuwt daarnaast voor de rol en tol die milieunormen zullen vragen. Of stikstof roet in het eten kan gooien voor uitbreiding? ‘Big time,’ omschrijft hij, ‘om over pfas nog maar te zwijgen. Omschakelen is vervuilend. Je hebt fysieke ruimte nodig, maar ook ruimte voor het milieu bij die omschakeling.’ Overtoom: ‘Het zou goed zijn als we emissierechten konden sparen om later te kunnen intensiveren.’



tata

Tata Steel, groot verbruiker van kolen en erts, dat met een nieuwe technieken emissies terug wil brengen


Houtrakpolder

Beiden schatten dat er 20% extra ruimte voor havenbedrijven nodig is. En inderdaad, zo reageren zij op de vraag van moderator Jan Pieter Rottier, die de olifant in de kamer maar eens adresseert: die zal van de Houtrakpolder moeten komen, de groene long tussen Westpoort en Spaarnwoude aan de westkant van de stad. Dit gebied is met 280 hectare potentieel haventerrein en 150 hectare aan de kade goedbeschouwd de enige uitleglocatie.

Damen Shiprepair

Dat kan zo zijn, vindt Victor Everhardt, maar er is nog potentie in verdichting en slimmer gebruik van de huidige locaties. Daar moeten we eerst naar kijken.

Als voorbeeld wordt het iconische Damen Shiprepair genoemd. De grote werf met drie reparatiedokken aan de noordkant van het IJ ligt in het gebied dat is aangewezen voor Haven-Stad. Vooruitlopend op de bouwplannen heeft Damen een ontwerp laten maken om een deel van de werfruimte af te staan voor de bouw van woningen en recreatie. Zodoende hopen ze als bedrijf te kunnen blijven voortbestaan.



damen

Damen Shiprepair, dat een deel van de werf voor woningbouw af wil staan


Verdichting

Het huurcontract van Damen loopt in 2028 af, of de bestemming voor industrie zal blijven is ongewis. Verdichting kan, zo heeft het ontwerp laten zien. Maar is de gemeente bereid in het plan mee te gaan? Jaag je zo’n gigant weg, denkt Kees Noorman, dan ben je hem kwijt ook.

Amsterdam moet kiezen. Vind je de haven belangrijk, vecht er dan voor, vindt ook planoloog Cees Jan Pen van de Fontys Hogescholen, die nu digitaal is aangeschoven. Pen ziet positieve trends als re-shoring (het terughalen van productie uit lagelonenlanden), meer aandacht voor de maakindustrie en een beweging van just-in-time naar het aanleggen van buffers (om minder afhankelijk van China te zijn). De haven is een zenuwcentrum van de economie en van vernieuwing, geeft hij aan. En een banenmotor bovendien. Zo’n functie moet je de ruimte geven. ‘Ik mis in de plannen de vertaling naar ruimtelijke keuzes.’

Stapelen

In het debat tussen raadsleden dat hierop volgt, toont alleen Jasper Groen van GroenLinks zich principieel tegenstander van het offeren van de Houtrakpolder. Hij denkt dat er voorlopig voldoende ruimte in de haven is en er meer over combineren en stapelen kan worden nagedacht, bijvoorbeeld op de auto-terminal.’

Hala Naoum Néhmé van de VVD is zwaar teleurgesteld dat een voorstel van haar partij en het CDA voor het opspuiten van nieuwe wooneilanden bij Amsterdam is afgeschoten. ‘Amsterdam is het aan zijn haven verplicht ruimte rondom te creëren,’ vindt zij. ‘Met IJburg 3 en Amstel 1 waren we gewoon uit de zorgen geweest.’
‘Wonen kun je op veel plaatsen,’ vindt ook Diederik Boomsma van het CDA, ‘een haven past maar op één plek.’

Haarlemmermeer

Allen zijn het eens dat het overleg voor toekomstig ruimtegebruik regionaal moet worden gevoerd, dus ook met Schiphol en de Haarlemmermeer, en dat ook de Provincie, het Rijk en zelfs Europa kan worden betrokken. Of er ook aandelen uitgeven moeten worden om belangen te versterken? Tiers Bakker van de SP waarschuwt voor bestuurlijke spaghetti. Een paar belangrijke, strategische partners hebben we nodig, vindt hij, niet een brij van aandeelhouders. We moeten wendbaar zijn, de haven dichtbij ons houden.

Europese oriëntatie kortom, met een stevig Amsterdams accent.



De hoofdconclusies uit het debat: 

  1. De gemeente moet snel duidelijkheid geven over de toekomst van het havengebied
  2. Gebruik van bestaande locaties moet efficiënter
  3. Voor behoud van een Europese havenpositie is gebruik van de Houtrakpolder onvermijdelijk
  4. Het overleg over ruimtegebruik moet regionaal worden opgepakt
  5. Ook de Provincie, het Rijk en Europa zouden een rol kunnen krijgen



Dit was deel 4 van de serie over de haven van Amsterdam die ik maak uit interesse
Lees ook het verslag van Nieuwsblad Transport waarvoor ik af en toe schrijf

Heeft u opmerkingen, een tip, nuttige contacten? Laat het mij weten.
Wilt u een verhaal over uw eigen bedrijf?
Bel 06-37313100 of mail






Terug naar het overzicht van de serie
Terug naar welkom
Naar portfolio
Naar over mij





Tekstbureau Yvonne van Osch
Binnenkadijk 117, 1018 ZE Amsterdam
opschrift@tip.nl | 06-37313100


mail linkedin twitter