Yvonne
van Osch
Albanië XL - de wilde folklore #2
Dita
e ujit të bëkuar - duiken naar het kruis
door
Yvonne van Osch, 11 juli 2024
Een orthodoxe
priester werpt een
kruis in de haven van
Durrës op 6 januari 2023
Grijp het kruis, zo luidt de opdracht op Dita e ujit të
bëkuar
oftewel De dag van het gezegende water, die in Albanië
jaarlijks op 6 januari wordt gevierd. Hoogtepunt voor velen is het
moment dat een hoge priester aansluitend op een ceremoniële
processie een
kruis in het water werpt, waarna een groepje jonge mannen de
winterse
kou trotseert om
dit als eerste te pakken te krijgen. Wie wint, zo heet het, is het hele
jaar gezegend.
Niet overal is de duik even heldhaftig, zo
verraden diverse filmpjes op internet.
In Korçë en
Fier zie je mannen bijna op hun gemakje door het enkeldiepe
water
waden van een kleine fontein. Ook in
Berat is in de ongevaarlijke stroming van
de Osum niet al te veel competitiedrang te bespeuren. En in
Gjirokastër
hangt
het religieuze symbool aan een soort hengel nog net niet voor
de neus van een geselecteerde deelnemer, zo lijkt het. Grijp dat kruis!
De haven van
Durrës meest spectaculair
Vermoedelijk vormt de haven van Durrës het meest spectaculaire
toneel van de strijd om de zegen, ook gemeten naar het klapperen van
tanden achteraf. Deelnemers duiken hier vanaf een metershoge kade
het water in.
De kade van Durrës is er dan ook een met een roerig bestaan,
dat al
eeuwen voor onze jaartelling begon met overzeese
kolonisten. Durrës heette
toen Epidamn-Dyrrah. Dit werd later Dyrrachium, en het was
dé
aanvoerhaven voor negotie langs en over de Via Egnatia, de
legendarische handelsroute die doorliep tot Constantinopel en waarop
menig ezel zijn benen brak. Hoeveel handelswaar in
Durrës aan land
gehesen is,
hoeveel kroonjuwelen, wijn en olie, strijdrossen, wapentuig,
legereenheden…
Hoeveel mensen hier van de kade op boten
sprongen na de val van het communisme en hoeveel drugsgeld
er is binnengesluisd in bananendozen, ijskastdeuren en
autobanden.
Driekoningen
Maar terug naar de wilde folklore. Dita e ujit të
bëkuar is verbonden aan het orthodox-christelijke feest van de Theofanie, dat
de doop van Jezus en de openbaring van de Heilige Geest herdenkt.
Voor de westerse kerken is 6 januari de dag van de Epifanie,
ook wel Driekoningen of de
(plotselinge) Openbaring van de Heer, wanneer de drie wijzen door een
ster hun weg naar baby Jezus in Bethlehem vonden. Het scheelt
een jaar of dertig, maar wat is dat op de eeuwigheid?
De dag wordt in ons land door
zowel protestanten als katholieken herdacht.
Houden
wij het los van Driekoningen of wie weet toch met een natte hint
naar het vrijwaren van zonden door gezegend water bij de
traditionele Unox-nieuwjaarsduik, behalve in
Albanië wordt ook in Griekenland en Bulgarije op 6 januari naar een kruis gedoken.
Tekstbureau Yvonne van Osch
Binnenkadijk 117, 1018 ZE Amsterdam
opschrift@tip.nl | 06-37313100
